Article
Andriamihaja Solonavalona
FANISANA VAOVAO www.haisoratra.org

Akademiam-Pirenena Malagasy Foibe momba ny teny.
Tetikasa " Fanajariana ny teny malagasy "
Daty : Marsa 2002

Ireo fitsipika 7-n'ny fomba fanisana malagasy nohatsaraina.

Misedra olana isika malagasy rehefa mikirakira isa sy tarehimarika. Inty, ohatra, isa iray voasoratra amin'ny tarehimarika : " 372 " : ahoana ny famakiana an'io ?

Ary ireto isa isan-karazany ireto, ohatra : asa marika 12008 + 453 + 9024 na isa goavana 700682000000 na N° telefona 22 210 84 na N° karapanondro 101 212 345 678 na N° hira 765 na andininy ao amin'ny Testamenta Vaovao : Joany 21.11 ?

Ahoana daholo ny famakiana azy rehetra ireo ? Voavaky haingana ve ? Tafita ve ny hafatra izany hoe takatry ny mpihaino na voasoratra haingana sy eo no ho eo ve ny hevitr'ilay isa, izany hoe ny halehibeny (raha isa fandrefesana ilay isa) na ny anarany sy fanavahana azy (raha isa toy ny N° telefona ohatra) ? Vita ve ny asa marika ? Tafiditra ve ilay N° telefona ? Hita ve ilay hira ? Ary maninona no toa matetika miteny frantsay ireo olona ?

Ny famakiana na fanononana am-bava ireo isa voasoratra amin'ny tarehimarika no tena olana lehibe ho an'ny mponina malagasy ankehitriny. Ny fitsipika omena manaraka no vaha olana.

Ny tanjona dia ny hananana fari-pahalalàna farany izay kely indrindra takiana amin'ny mpianatra madinika ao amin'ny fampianarana Ambaratonga Voalohany (ary takiana koa ankehitriny amin'ny olon-dehibe sy ny manampahaizana indrindra indrindra) eo amin'ny fanisana : " Mahay mamaky teny, manoratra sy manisa ".

Mamaky teny dia midika fa mahay mamaky teny sy fehezanteny ary mazava ho azy mamaky sy manoratra isa voasoratra ao anatin'ireny fehezanteny ireny. Ilàna fianarana sy fiofanana izany.

Ireto àry ireo fitsipika ilaina ireo.

I- Fitsipika voalohany Vakio amin'ny teny malagasy ireo tarehimarika folo voalohany :

1 : Iray, Iraika
2 : Roa
3 : Telo
4 : Efatra
5 : Dimy
6 : Enina
7 : Fito
8 : Valo
9 : Sivy
0 : Zero

N.B. : Mariho tsara ny isa " Foana, Tsy misy " : 0 : Zero no fanononana azy, izany no manaraka ny tantaran'ny matematika ary iombonana eran-tany (fa tsy Aotra).

II- Fitsipika faharoa Ny famakiana na fanononana isa sy ny fanoratana isa dia toy ny famakiana teny sy fanoratana teny : samy manomboka avy aty Ankavia ary tohizana miankavanana.

Noho izany, atombohy avy aty Ankavia ny famakiana na fanoratana ny isa rehetra. Ohatra : 372

Fanazavana : Ny soratra rehetra eran-tany dia manaraka ny zotra marindrano ary ny todika dia todika Havia-Havanana ho an'ny ankamaroan'ny fomba fanoratana mampiasa ny abidia latina (teny frantsay, anglisy, teny malagasy) na syrilika (teny rosiana). Izany no hilazana hoe : zotra marindrano ary todika Havia-Havanana no fomba arahin'ny teny malagasy ; izany koa no arahin'ny fomba fanisana malagasy vaovao, afohezina hoe : fandaharana ny sokajin'isa todika Havia-Havanana.

(Ny soratra arabo dia zotra marindrano koa saingy todika Havanana-Havia ; ny manavaka azy anefa dia ny fanisana tsy manaraka ny todiky ny soratra, izany hoe tsy Havanana-Havia fa todika Havia-Havanana tahaka ny fomba fanisana rehetra eran-tany).

III- Fitsipika fahatelo : famakiana na fanononana isa kely (< 1000)

Ho an'ny isa kely (<1000) manana tarehimarika miisa 3 toy ny hita ao anatin'ny kilasy iray, oh. : 372, dia ampiasao ny tabilao fanisana kely ahitana ny sokajy telo.

AnjatonyAmpolonyVenty
372

Toy izao ny famakiana io isa io :

  1. Apetraho ao anaty tabilao ilay isa, tarehimarika iray isaky ny tsanganana iray ka ny tarehimarika farany (2 eto) no apetraho ao amin'ny tsanganana farany havanana ;
  2. Atombohy avy aty Ankavia ny famakiana : tarehimarika 3 ; Ampitomboy ny sokajy entiny, Anjatony :
  3. Vakio ny tarehimarika manaraka : 7 ; Ampitomboy ny sokajy entiny, Ampolony :
  4. Vakio ny tarehimarika manaraka : 2 ; Ampitomboy ny sokajy entiny, Venty :
  5. Atambaro : 372 : Telonjato fitopolo roa (venty) ; Tsy fiteny ny anarana Venty farany.
  6. Vokatra famakiana farany : 372 : Telonjato fitopolo roa

Fampiharana sy fanazaran-tena :
-- Vakio ireto isa ireto : 12 ; 453 ; 906.
-- Vakio ity fehezanteny ahitana isa sy tarehimarika ity : Testamenta Vaovao : Joany 21 ñ11 : " Dia niakatra tao an-tsambokely i Simona Petera ka nisarika ho eo an-tanety ny harato feno trondro vaventy 153 ".

IV-Fitsipika fahefatra : famakiana na fanononana isa lehibe (>= 1000)

Ho an'ny tranga faobe, isa lehibe (>=1000) manana tarehimarika mihoatra ny telo, oh : 28518906, dia ampiasao ny tabilao fanisana lehibe ahitana sokajy sy kilasy.

Kilasin'ny
Miliara
Kilasin'ny
Tapitrisa
Kilasin'ny
Arivo
Kilasin'ny
Venty
Sokajin'ny
Zato
Sokajin'ny
Folo
Sokajin'ny
Venty
2 8 5 1 8 9 0 6

Toy izao ny famakiana io isa io :

Apetraho ao anaty tabilao ilay isa, tarehimarika iray isaky ny tsanganana iray ka ny tarehimarika farany (6 eto) no apetraho ao amin'ny tsanganana farany Havanana ;

Atombohy avy aty Ankavia ny famakiana : ny kilasy voakasika dia ny kilasin'ny Tapitrisa ary ny vondron'isa ao anatin'io dia : 28 ; Vakio ny tarehimarika voalohany : 2 ; Ampitomboy ny sokajy entiny, Ampolony : Vakio ny tarehimarika manaraka : 8 ; Ampitomboy ny sokajy entiny, Venty : Tsy fiteny ny anarana Venty farany : Atambaro ao anatin'io kilasy io : 28 : Roapolo valo Ampitomboy ny kilasy tondroiny, Tapitrisa : 28 x Tapitrisa è Roapolo valo tapitrisa Rehefa vita io kilasy io dia tohizo amin'ny kilasy manaraka, ny kilasin'ny Arivo ka vakio toy ny mahazatra ny vondron'isa ao anatin'io kilasy io : 518 ary ampitomboy ny kilasy tondroiny, Arivo : 518 : Dimanjato folo valo 518 x Arivo è Dimanjato folo valo arivo Rehefa vita io kilasy io dia tohizo amin'ny kilasy manaraka, ny kilasin'ny Venty ka vakio toy ny mahazatra ny vondron'isa ao anatin'io kilasy io : 906 ; ny kilasy moa dia ny Venty, noho izany tsy tenenina intsony : 906 : Sivinjato enina 906 x Venty è Sivinjato enina (Venty) è Sivinjato enina Atambaro : 28 518 906 : Roapolo valo tapitrisa dimanjato folo valo arivo sivinjato enina

V-Fitsipika fahadimy : fanoratana isa amin'ny tarehimarika

Ny fanoratana ireo tarehimarika henonao dia atombohy avy aty ankavia ary tohizo tsirairay miankavanana araky ny feo henonao.

Raha fanononana feno miaraka amin'ny sokajy sy kilasy no ahenoanao ilay isa : soraty tsirairay ny tarehimarika (aza raisina ny sokajy na kilasy).

Tandremo ! Raha tsy voatonona ny sokajy na kilasy iray na maro dia tsy maintsy fenoina amin'ny tarehimarika " 0 ".

Raha fanononana tselatra mampiasa tarehimarika fotsiny tsy ahenoana sokajy na kilasy (fanononana tselatra anglisy-amerikana) dia tena tsotra : soraty tsirairay ny tarehimarika henonao, avy aty ankavia mankany ankavanana.

VI- Fitsipika fahenina : famoronana kilasy sy fanadiovana

Ireto ny kilasy vaovao sy anarana vaovao : ny kilasin'ny Arivo sy ny kilasin'ny Miliara hanoloana ireo taloha (ny kilasin'ny Tapitrisa dia mbola manankery)

Kilasin'ny Arivo (vaovao) :

Kilasin'ny Tapitrisa :
-- 1 000 000 : Iray tapitrisa (tazonina)
-- 000 000 : Folo tapitrisa (tazonina)
-- 000 000 : Zato tapitrisa (tazonina)

Kilasin'ny Miliara (vaovao)

VII- Fitsipika fahafito : fanadiovana Esory ny kianteny mpandrohy SY sy AMBY na eny antenantenany na any amin'ny farateny.

VIII- Fampiharana sy fanazaran-tena Famakiana na fanononana isa tsimivaky Tokotokoy tsitelotelo avy any ankavanana ahafantarana ny kilasy sy sokajy. Atombohy avy aty Ankavia ny famakiana. Tonony feno miaraka amin'ny kilasy sy sokajy ireo tokotoko hitanao :
-- : Folo iraika / Folo iraika amby
-- : Folo roa / Folo roa amby
-- : Efajato dimampolo telo / Efajato dimampolo telo amby
-- 819 000 000 : Enimpolo roa miliara valonjato folo sivy tapitrisa. Mba hitarihana ny saina noho ny fahazarana teo aloha dia azo tononina ihany ny teny AMBY. Rehefa zatra ianao sy ny manodidina anao dia ho tsapanao fa tsaratsara kokoa ny tsy mampiasa intsony io teny io. Na vakio tsirairay ny tarehimarika :
-- : Iray Iray
-- : Iray Roa
-- : Efatra Dimy Telo
-- 819 000 000 : Enina roa (miato kely) Valo iray sivy (miato kely) Zero zero zero (miato kely) Zero zero zero (Tapitra).

IX- Famakiana na fanononana isa desimaly

Araky ny safidinao ny fanokotokoana ny silaka desimaly (tsiroaroa na tsitelotelo na tsirairay).

Tonony feno ireo tokotoko hitanao :
-- 3,1416 : Telo faingo folo efatra folo enina

Na tonony tsirairay ny tarehimarika :
-- 3,1416 : Telo faingo iray efatra iray enina

X- Fanononana N° telefona

Ho an'ireo isa nomerao manana tarehimarika maro (oh. : N° telefona, N° karapanondro, N° kaonty banky, …) dia tokotokoy araky ny mahazatra (tsiroaroa na tsitelotelo efa elanelanin'ny fotsy).

Vakio feno avy aty ankavia miankavanana isaky ny tokotoko

Na vakio tsirairay avy aty ankavia miankavanana koa ny tarehimarika.
-- 22 210 84 : Vakio feno miaraka amin'ny sokajy : Roapolo roa ñ Roanjato folo ñ Valopolo efatra
-- 22 210 84 : Na vakio tsirairay ny tarehimarika : Roa Roa ñ Roa Iray Zero ñ Valo Efatra.
-- 030 23 238 72 : Vakio feno ny tokotoko : Zero telopolo ñ Roapolo telo ñRoanjato telopolo valo Fitopolo roa.

Mariho tsara ny hadion'ity fanononana ity, tsy ahitana ny teny AMBY , tsy ilaina mihitsy eto amin'ny telefona fa mitondra parazita.
-- 030 23 238 72 : Na vakio tsirairay ny tarehimarika : Zero Telo Zero ñ Roa Telo ñRoa Telo Valo ñ Fito Roa

XI- Fanononana N° Karapanondro

Tokotokoina tsitelotelo no mahazatra :
-- 101 261 012 187 : Vakio feno ny tokotoko : Zato iraika / Roanjato roapolo iraika / Zero folo roa / Zato valopolo fito
-- 101 261 012 187 : Na vakio tsirairay ny tarehimarika : Iray Zero Iray / Roa Enina Iray / Zero Iray Roa / Iray Valo Fito

XII- Fanoratana isa

Miantsoa olona iray hafa, asaovy vakiany tsirairay ireo isa amin'ny fanazaran-tena etsy ambony ireo ary soraty averina ho tarehimarika. (Torohevitra : ny fomba fiasa tena tsara dia ny miara-miady hevitra sy mikaroka ao anatina tarika iray, mpiara-miasa na mpiray fikambanana na mpiray tanàna, sns.)

XIII- Famakiana lahatsoratra ampahibemaso na amin'ny radio

Vakio izao lahatsoratra ahitana isa sy tarehimarika izao :

Toy izao ny vokatry ny fifidianana Filohan'ny Repoblika teto Madagasikara tamin'ny 16 Desambra 2001 :

Isan'ny mpifidy voasoratra : 6 720 484

Isan'ny mpifidy voasoratra nandatsa-bato : 4 565 708 Taha-pahavitrihana : 67,94% Vato fotsy sy maty : 83 392 Vato manankery : 4 482 316

Vato azon'ny kandidà tsirairay avy :

Ravalomanana Marc2 306 61751,46%
Ratsiraka Didier Ignace1 609 10335,90%
Zafy Albert227 1295,07%
Razafimahaleo Herizo179 3614,00%
Rajakoba Daniel90 2842,01%
Rajaonary Patrick69 5681,55%

ooooooooooooOoooooooooooo

Ny fomba fanisana natolotra eto, antsoina hoe " Fomba fanisana malagasy nohatsaraina " dia mahafeno ny fepetra rehetra takiana amin'ny fomba fanisana siantifika moderna : noho izany, ity " Fomba fanisana malagasy vaovao " ity dia fomba fanisana siantifika tanteraka :

Tsy misy kilema / Zero default / Zéro défaut.

Mahomby tanteraka io fomba fanisana vaovao io.

Novolavolaina sy narindran'i Andriamihaja Solonavalona.
Akademiam-Pirenena Malagasy.